Als moeder ben ik zó vaak op zoek geweest naar manieren om mijn kinderen te motiveren. Motivatie om tanden te poetsen, te douchen, naar een clubje te gaan… maar vooral: motivatie om naar school te gaan. Het klinkt simpel, maar dat is het absoluut niet. Want hoe vind je de motivatie om iets te doen dat je moeilijk vindt, of simpelweg niet leuk vindt?
Die weerstand komt ergens vandaan. “Ik wil niet”, “Ik heb geen zin” of een uitdagend “Boeien!” is wat we bovenaan de ijsberg zien. Maar onder het wateroppervlak zit een veel groter deel verstopt: de echte oorzaak.
De onderwaterwereld van de ijsberg
Bij kinderen, en eerlijk gezegd ook bij onszelf, is het vaak lastig om direct te herkennen waar spanning of angst vandaan komt. Je voelt iets in je lichaam, maar de oorzaak blijft wazig. Het brein roept vooral: niet doen. Maar waarom?
Daarom is het zo belangrijk om samen te onderzoeken wat er onder die ijsberg zit. Want gedrag dat lijkt op “ongemotiveerd zijn”, is meestal een signaal dat er iets anders speelt.
Wat weerstand écht kan betekenen
Niet willen tandenpoetsen of douchen kan te maken hebben met zintuiglijke prikkels: de smaak van tandpasta, het gevoel van water, de temperatuur, de geur van shampoo.
Niet naar een clubje willen gaan kan voortkomen uit sociale angst, eerdere vervelende ervaringen of het gevoel er niet bij te horen.
En school? Dat kan een enorme bron van prikkels zijn. Denk aan:
geuren, kleuren en licht
warmte of kou
drukte in gangen
veel stemmen en geluiden
aanrakingen in de menigte
opdrachten die onduidelijk zijn
vallende pennen, schuivende stoelen
het verkeer buiten
de schoolbel
duwen op de trap
Voor kinderen met autisme kan school ronduit onveilig voelen. En waar geen gevoel van veiligheid is, is motivatie nauwelijks te vinden.
Intrinsieke motivatie: het echte werk
Ik heb vaak gedacht: Hoe motiveer ik mijn kind?
Maar uiteindelijk draait het om intrinsieke motivatie: motivatie die van binnenuit komt.
Stel jezelf eens dezelfde vragen:
Wat motiveert jou om naar je werk te gaan?
Om je tuin bij te houden?
Om je administratie te doen?
Dat doe je niet alleen “omdat het moet”, maar omdat je een doel hebt dat belangrijker is dan het ongemak.
Ontbreekt dat doel?
Dan gaan we vermijden. En als vermijden lang genoeg duurt… dan verdwijnt de noodzaak soms vanzelf. Zeker wanneer iets abstract of pas op lange termijn merkbaar is.
Voor kinderen met autisme is dit extra ingewikkeld. Oorzaak-gevolg en verbanden leggen zijn niet altijd vanzelfsprekend. Als je vier dagen niet poetst en je gebit nog niet zeer doet, voelt het voor een kind alsof het dus niet nodig is. De lange termijn is te ver weg om te motiveren.
“Zonder diploma geen baan”, Klopt dat wel?
We zeggen het zo vaak tegen jongeren die moeite hebben met school:
“Je moet naar school voor je diploma, anders krijg je later geen goede baan.”
Maar oorzaak-gevolg werkt hier niet altijd zo rechtlijnig. Twee van onze eigen kinderen hebben zonder diploma alsnog een prima baan gevonden. Het leven loopt niet altijd volgens een voorgeschreven pad.
Waar motivatie wél ontstaat
Motivatie ontstaat vaak vanuit passie: iets waar een kind warm voor loopt, plezier in heeft of talent voor ontwikkelt. En soms is dat nog niet zichtbaar, maar komt het later in hun ontwikkeling tevoorschijn.
Een van mijn zoons was als kind al handig met computers. Vanuit YouTube leerde hij zichzelf van alles aan. Toch zat hij een periode depressief thuis, zonder idee hoe zijn toekomst eruit zou zien. Tot hij iemand ontmoette die net dat ene “vuurtje” bij hem wist aan te wakkeren. Opeens was er een doel. Opeens was er motivatie.
Motivatie komt niet door druk, straffen of belonen.
Motivatie ontstaat zodra een kind zich veilig voelt, begrepen wordt en een doel voor zich ziet dat betekenis heeft.
Soms moeten wij als ouders helpen om bij de onderkant van de ijsberg te komen. Maar het vuurtje? Dat moet uiteindelijk van binnenuit gaan branden.
Met hartelijke groet,
Petra Dekker
Regiocoördinator Mama Vita