Wat verandert er als je kind 18 wordt?

De 18e verjaardag is een belangrijke mijlpaal, niet alleen voor je kind, maar ook voor jou als ouder. Vanaf dat moment verandert veel: je kind wordt als volwassene gezien en krijgt meer eigen verantwoordelijkheid, terwijl jij als ouder soms minder directe regie hebt. Ondersteuning vanuit de jeugdzorg stopt vaak en er moeten nieuwe aanvragen gedaan worden voor volwassenenzorg. Ook financiële zaken, wonen, school of werk en sociale relaties krijgen een andere invulling. Deze overgang kan spannend en soms verwarrend zijn, maar met goede voorbereiding en duidelijke afspraken kunnen jij en je kind de stap naar volwassenheid beter maken.

Algemeen

  • Kiesrecht: je kind mag stemmen.

  • Zelfstandig beslissen: mag abonnementen en leningen afsluiten, gokken en via Afterpay/Klarna betalen.

  • Alcohol/tabak/cannabis: mag kopen en gebruiken.

  • Rijbewijs: rijlessen vanaf 16,5 jaar; examen vanaf 17 jaar. Tot 18 jaar alleen rijden met begeleider.

Zorg

Onderwijs

Financiën

  • Ouders onderhoudsplichtig tot 21 jaar.

  • Kinderbijslag stopt op 18 jaar.

  • Alimentatie: stopt in principe bij 18 jaar.

  • Zelf verantwoordelijk voor geldzaken.

  • Uitkeringen:

    • Bijstandsuitkering vanaf 18 jaar mogelijk bij onvoldoende inkomen/vermogen. U kunt algemene bijstand aanvragen bij uw gemeente of via werk.nl

    • Nugger is iemand die niet uitkeringsgerechtigd is omdat deze een te hoog eigen vermogen heeft. Voor bijstand geldt een vermogensgrens. Als je vermogen boven deze grens uitkomt, kom je mogelijk niet in aanmerking voor bijstand. De exacte grens hangt af van je leefsituatie en andere factoren.

    • Wajong mogelijk bij ziekte of handicap vóór 18 jaar of tijdens studie, mits niet (volledig) kunnen werken. https://www.uwv.nl/nl/wajong/wajong-aanvragen

  • Inkomen kind kan gevolgen hebben voor huurtoeslag of bijstandsuitkering ouders (kostendelersnorm en inkomensvrijstelling). https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bijstand/vraag-en-antwoord/wat-is-de-kostendelersnorm-in-de-bijstand

  • Banenafspraak/Doelgroepenregister: registratie mogelijk via UWV.
    Banenafspraak heeft als doel mensen met een beperking aan het werk te helpen,
    en het doelgroepenregister is een middel om dit te faciliteren.
    In het doelgroep register staan alle personen die onder de banenafspraak vallen.
    Hoe kom je in dit doelgroep register?
    -Inschrijven op de website van UWV (Indicatie banenafspraak)
    -Wanneer je speciaal onderwijs hebt gevolgd.
    -Wanneer je door arbeidsbeperking moeilijk een baan kan vinden.
    -Wanneer je een Wajong of bijstandsuitkering hebt
    https://www.uwv.nl/nl/banenafspraak/indicatie-banenafspraak

 

Wonen

  • Inschrijven sociale huurwoning mogelijk vanaf 18 jaar (lange wachttijden).
    Aanmelden bij de lokale woningcorporatie of een regionaal woningverdeelsysteem

  • Begeleid wonen: zelfstandig wonen met ambulante begeleiding. aan via het zorgloket van je gemeente

  • Beschermd wonen: 24/7 ondersteuning aanwezig. aan via het zorgloket van je gemeente

  • Instellingszorg (WLZ): alleen met indicatie van CIZ. https://www.ciz.nl/wet-langdurige-zorg/een-wlz-aanvraag-doen

Beschermingsmaatregelen (indien nodig)

  • Mentorschap: beslissingen over zorg en begeleiding.

  • Bewindvoering: beheer van financiën.

  • Curatele: volledige handelingsonbekwaamheid (geld én persoonlijke zaken).

    Aanvragen: https://www.rechtspraak.nl/Voor-advocaten-en-juristen/Reglementen-procedures-en-formulieren/Civiel/Curatele-bewind-en-mentorschap/Paginas/curatele-bewind-mentorschap-aanvragen.aspx

👉 Kortom: bij 18 jaar krijgt je kind veel rechten en plichten op gebied van stemmen, zorg, onderwijs, financiën en wonen. Ouders verliezen veel zeggenschap en inzage, maar blijven nog financieel verantwoordelijk tot 21 jaar.

 

Overzicht: Veranderingen bij 18 jaar

Thema

Wat verandert er?

Belangrijk om te weten

Algemeen

- Kiesrecht
- Zelf abonnementen/leningen afsluiten
- Mag gokken, alcohol, tabak, cannabis kopen
- Rijbewijs vanaf 17 jaar (tot 18 met begeleider)

Ouderlijk toezicht vervalt grotendeels

Zorg

- Overgang van Jeugdwet → Wmo/Zvw/Wlz
- Verplichte zorgverzekering (met premie & eigen risico)
- Recht op zorgtoeslag
- Ouders mogen niet meer zonder toestemming contact opnemen (AVG)
- Zelf beslissen over zorg & hulp

Zorgverzekering aanvragen vóór 18e verjaardag

Onderwijs

- Tegemoetkoming schoolkosten mogelijk (gift)
- Studiefinanciering (mbo/hbo/wo)
- Studentenreisproduct (OV)
- Studietoeslag bij medische beperking
- Mogelijkheid tot (gedeeltelijke) kwijtschelding studieschuld op medische gronden

Ouders hebben geen inzage meer in Magister

Financiën

- Kinderbijslag stopt
- Alimentatie stopt bij 18 jaar
- Ouders blijven onderhoudsplichtig tot 21 jaar
- Zelf verantwoordelijk voor geldzaken
- Mogelijk recht op bijstand of Wajong
- Inkomen kan gevolgen hebben voor huur- of zorgtoeslag ouders (kostendelersnorm)

Zorgtoeslag en studiefinanciering worden direct op rekening van kind gestort

Wonen

- Inschrijven sociale huurwoning mogelijk
- Begeleid wonen, beschermd wonen of WLZ-instelling met indicatie

Wachttijden sociale huur vaak lang

Bescherming

- Mogelijkheid tot mentorschap, bewindvoering of curatele via kantonrechter bij (financiële of persoonlijke) handelingsonbekwaamheid

Alleen op verzoek en met rechterlijke uitspraak