Wat verandert er als je kind 18 wordt?

De 18e verjaardag is een belangrijke mijlpaal, niet alleen voor je kind, maar ook voor jou als ouder. Vanaf dat moment verandert veel: je kind wordt als volwassene gezien en krijgt meer eigen verantwoordelijkheid, terwijl jij als ouder soms minder directe regie hebt. Ondersteuning vanuit de jeugdzorg stopt vaak en er moeten nieuwe aanvragen gedaan worden voor volwassenenzorg. Ook financiële zaken, wonen, school of werk en sociale relaties krijgen een andere invulling. Deze overgang kan spannend en soms verwarrend zijn, maar met goede voorbereiding en duidelijke afspraken kunnen jij en je kind de stap naar volwassenheid beter maken.

Algemeen

  • Kiesrecht: je kind mag stemmen.

  • Zelfstandig beslissen: mag abonnementen en leningen afsluiten, gokken en via Afterpay/Klarna betalen.

  • Alcohol/tabak/cannabis: mag kopen en gebruiken.

  • Rijbewijs: rijlessen vanaf 16,5 jaar; examen vanaf 17 jaar. Tot 18 jaar alleen rijden met begeleider.

Zorg

  • Jeugdwet stopt → overgang naar WMO. WMO aanvragen doe je bij de eigen gemeenten.

  • Zorgverzekering verplicht: vanaf 18 jaar premie en eigen risico betalen (2025: €385). Mogelijk recht op zorgtoeslag.
    Zorgverzekering en zorgtoeslag aanvragen

  • Privacy (AVG): ouders mogen niet meer zonder toestemming contact opnemen met huisarts, school, bank, DUO, gemeente, etc.

  • Zelfstandig beslissen over hulp: kan hulp aanvragen of weigeren.

  • OTS (ondertoezichtstelling) stopt bij 18 jaar.

Onderwijs

  • Tegemoetkoming schoolkosten: mogelijk tussen 18-30 jaar bij bepaalde opleidingen. Geen lening, maar gift.
    Tegemoetkoming schoolkosten

  • Studiefinanciering: beschikbaar voor mbo, hbo, universiteit. Bestaat uit basisbeurs (mbo), aanvullende beurs, studentenreisproduct, lening en collegegeldkrediet. Extra toeslag mogelijk als je zorgt voor een kind.
    Studiefinanciering

  • Studietoeslag medische beperking: voor studenten die niet kunnen bijverdienen.
    Studietoeslag medische beperking

  • Kwijtschelding studieschuld: mogelijk op medische gronden, incl. psychische aandoeningen.
    Kwijtschelding studieschuld

  • Ouders: geen inzage meer in Magister of andere schooladministratie.

Financiën

  • Ouders onderhoudsplichtig tot 21 jaar.

  • Kinderbijslag stopt op 18 jaar.

  • Alimentatie: stopt in principe bij 18 jaar.

  • Zelf verantwoordelijk voor geldzaken.

  • Uitkeringen:

  • Bijstandsuitkering vanaf 18 jaar mogelijk bij onvoldoende inkomen/vermogen. U kunt algemene bijstand aanvragen bij uw gemeente of via Werk.nl

  • Nugger is iemand die niet uitkeringsgerechtigd is omdat deze een te hoog eigen vermogen heeft. Voor bijstand geldt een vermogensgrens. Als je vermogen boven deze grens uitkomt, kom je mogelijk niet in aanmerking voor bijstand. De exacte grens hangt af van je leefsituatie en andere factoren.

  • Wajong mogelijk bij ziekte of handicap vóór 18 jaar of tijdens studie, mits niet (volledig) kunnen werken.Wajong aanvragen

  • Inkomen kind kan gevolgen hebben voor huurtoeslag of bijstandsuitkering ouders (kostendelersnorm en inkomensvrijstelling). Kostendelersnorm

  • Banenafspraak/Doelgroepenregister: registratie mogelijk via UWV.
    Banenafspraak heeft als doel mensen met een beperking aan het werk te helpen,
    en het doelgroepenregister is een middel om dit te faciliteren.
    In het doelgroepregister staan alle personen die onder de banenafspraak vallen.
    Hoe kom je in dit doelgroepregister?
    -Inschrijven op de website van UWV (Indicatie banenafspraak)
    -Wanneer je speciaal onderwijs hebt gevolgd.
    -Wanneer je door arbeidsbeperking moeilijk een baan kan vinden.
    -Wanneer je een Wajong of bijstandsuitkering hebt
    Indicatie banenafspraak

 

Wonen

  • Inschrijven sociale huurwoningen mogelijk vanaf 18 jaar (lange wachttijden).
    Aanmelden bij de lokale woningcorporatie of een regionaal woningverdeelsysteem

  • Begeleid wonen: zelfstandig wonen met ambulante begeleiding. aan via het zorgloket van je gemeente

  • Beschermd wonen: 24/7 ondersteuning aanwezig. aan via het zorgloket van je gemeente

  • Instellingszorg (WLZ): alleen met indicatie van CIZ. WLZ aanvragen

Beschermingsmaatregelen (indien nodig)

  • Mentorschap: beslissingen over zorg en begeleiding.

  • Bewindvoering: beheer van financiën.

  • Curatele: volledige handelingsonbekwaamheid (geld en persoonlijke zaken).
    Aanvragen

 Kortom: bij 18 jaar krijgt je kind veel rechten en plichten op gebied van stemmen, zorg, onderwijs, financiën en wonen. Ouders verliezen veel zeggenschap en inzage, maar blijven nog financieel verantwoordelijk tot 21 jaar.

Met hartelijke groet,

Petra Dekker
Regiocoördinator Mama Vita